Gürdal Yem
Kanatlı İşletmelerinde Biyogüvenlik Uygulamaları
Biyogüvenlik, Hastalık etkenlerinin insan ve hayvanların yaşam alanlarına girişini ve yayılmasını engellemeye yönelik önlemlerin tamamıdır.
Biyogüvenlikte hedef kanatlı hayvan çiftliklerine hastalık etkenlerinin bulaşma riskini azaltmaktır. Her işletme sahibi veya çitlik yöneticisi çeşitli risklerden hayvanlarını veya işletmesini korumak için sahip olduğu sürünün yapısına ve işletmesinin özelliklerine uygun bir biyogüvenlik programının hazırlanmasından ve uygulanmasından sorumludur. Kanatlı üretim çiftliklerinde sağlıklı, verimli ve karlı bir üretim, sağlıklı sürüler ile mümkündür.
Biyogüvenlik uygulamalarının ana hedefi hastalığın bulaşma ve sürü içinde yayılma riskini asgari düzeye indirmektir. Bu hedefe yalnızca hayvan-hastalık-çevre ilişkilerinin iyi analiz edilmesiyle ulaşılır. Bu sebeple hastalıkların çıkmasını ve yayılmasını önlemek için koruyucu önlemlerin alınması ve işletmenin her zaman uygulayacağı bir biyogüvenlik programına ihtiyaç vardır. Kanatlı üretim çiftliklerinde ilk hedef hastalıkların çıkmasının ve yayılmasının engellemesi ve sürü sağlığının korunmasıdır.
Biyogüvenlik tedbirlerinin yetersiz veya uygulanmaması durumunda hastalıkların görülme sıklığı artmakta ve ekonomik kayıplar yaşanmaktadır. İşletmeye hastalık etkeninin, insan ve hayvanlar vasıtasıyla ya da kümes ekipmanları ve taşıma araçları ile taşınma riskini azaltmak için gerekli biyogüvenlik tedbirlerini almak gerekir. İşletme içinde personel, araç ve ekipmanların kontrolsüz hareketleri, yakında bulunan diğer işletmeler ile temaslar, hastalık etmeni taşıyan veya sağlık durumu bilinmeyen kanatlıların işletmeye alınması, yabani kuşlar ve kemirgenler, tavuk biti ve böcekler, bulaşık yem ve suların kullanılması, yetersiz dezenfeksiyon önlemleri gibi birçok nedenlerle bakteri, virüs, mantar ve buna benzer birçok mikroorganizmalar kolayca kümeslere bulaşarak ve yayılarak ciddi sağlık sorunları oluşturmaktadır. Bu nedenlerle kümesleri bulaşıcı hastalıklardan korumak ve sağlıklı bir sürü sağlamak için biyogüvenlik programlarının uygulanması ve programların süreklilik arz etmesi büyük önem taşımaktadır.
İşletmede uygulanabilecek biyogüvenlik tedbirleri;
• İşletme içine giriş ve çıkışlar işletme sorumlusu tarafından kontrol altına alınmalıdır. Başka kanatlı çiftliklerinde son 24 saat içerisinde bulunmuş olan ziyaretçiler işletmeye kabul edilmemelidir, ziyaretçi kayıtları isim, tarih ve ziyaret süresi kaydedilmelidir, ziyaretçilerin işletmede temiz kıyafet ve çizme giymeleri sağlanmalıdır, ziyaretçilerin mutlaka dezenfektanlı el ve ayak banyolarını kullanmaları sağlanmalıdır.
• Araç trafiği kontrol altında tutulmalıdır. Farklı araçların işletmeye girişi kısıtlanmalıdır ve işletmeye giren tüm araçlar giriş, çıkış noktalarında dezenfektanlı su püskürtme istasyonları kurularak araçlar yıkanmalıdır. Sürüde ölen hayvanları dışarıya taşıyan araçlar gidiş ve gelişlerinde dezenfekte edilmelidir.
• İşletme çalışanlarının diğer işletmelere veya kanatlılarla ilgili yerlere ziyaretleri sınırlandırılmalıdır. Eller, saçlar, kıyafetler ile hastalık etkenleri bir kümesten diğerine taşınabilir. İşletmede çalışan tüm personel tavuk ya da diğer kanatlı türleri ile çalışan insanlardan uzak durmalıdır. İşletmede kullanılan malzemeler paylaşılmamalıdır. Paylaşıldığı takdirde işletmeye geri alınmadan önce mutlaka dezenfekte edilmelidir. Dezenfektanlı ayak banyoları günlük temizlenmeli ve yeni dezenfektanlı su ile doldurulmalıdır. Kümeslere girerken ve çıkarken dezenfektanlı ayak banyoları kullanılmalıdır.
• Ölü hayvanlar biyogüvenlik kuralları çerçevesinde, çevre kurallarına uygun olarak imha edilmelidir.
• Hastalık şüphesi veya problemi olan sürüler tespit edilerek yetkililere bildirilmelidir.
• Kümeslerde kırmızı tavuk biti, böcek ve kemirgenler için mücadele yapılmalıdır. Kümes boşaltıldıktan, temizlik ve dezenfeksiyon tamamlandıktan sonra kümesin duvar, tavan ve çatlak yerleri püskürtme aleti ile ilaçlanmalıdır. Ortamda kemirgenlere yuva olabilecek malzeme ya da atık yığınları bulunmamalı, bina çevresindeki otlar temizlenmeli veya biçilmelidir.
Kümeslerin çevresi düzenli aralıklarla temizlenip, dezenfekte edilmelidir. Kaba pislikler ve örümcek ağları süpürülmelidir. Tüm yüzeyler bir temizlik maddesi ile iyice fırçalanmalıdır.
Deterjan ve organik materyal iyice durulanarak uzaklaştırılmalıdır. Kümes ısıtıldıktan ve tamamen kapatıldıktan sonra dezenfeksiyon yapılmalıdır. Dezenfektan duruma göre iki kez uygulanmalı; ilk uygulamadan sonra yüzeylerin tamamen kuruması sağlanmalı ve ardından ikinci uygulama yapılmalıdır.
Uygun bir dezenfektan; ekonomik, geniş spektrumlu antimikrobiyal etkiye sahip, insan ve hayvan sağlığı için olumsuz etkisi olmayan, kokusuz, hızlı etkili, korozif olmayan, suda kolay eriyebilen, çatlak ve boşluklara iyice nüfuz edebilen, deterjan özelliği olan bir dezenfektan olmalıdır.
• Temizlik ve dezenfeksiyon uygulamasından önce ve sonra ortamın bakteri ölçümleri yapılmalıdır.
• İşletme çalışanlarına biyogüvenlik konusunda sürekli eğitimler düzenlenmelidir.
• İşletmenin özelliklerine uygun olarak hazırlanmış Biogüvenlik planı, işletme sahibi ve personelin her an görebileceği bir yere asılmalıdır.
• Sürülerin sağlık durumları devamlı izlenmelidir. Aşı ve aşılama programları ihtiyaç doğrultusunda doğru olarak seçilip uygun şekilde kullanılması sağlanarak, sürünün aşılama programı belirlenmelidir.
Sonuç olarak,
Biyogüvenlik uygulamaları; Hastalıkların bulaşmasını, yayılmasını en aza indirir. Hayvanlardan insanlara geçebilen hastalıkların (salmonella gibi) bulaşma riskini azaltır. Nadir görülen veya görülebilecek kuş gribi ve newcastle hastalığı gibi hastalıkların işletmelere girişini önemli ölçüde önler.Sürü sağlığının korunması ve hastalık etkenlerinin sürüye girmesini ve yayılmasını önler. Sağlıklı hayvan ve sağlıklı gıda üretimi sağlar.
Derleyen
Gürdal Yem Fabrika ve Ar-Ge Müdürü
Kaynakça:
1. Dr. Hüseyin Sungur, Dr. Fethiye Çöven, Kanatlı İşletmelerinde Biyogüvenlik ve
Hastalıklardan Korunma, http://www.yum-bir.org/UserFiles/File/B ... _Kitap.pdf
2. Dr. Fethiye Çöven, http://www.bornovavet.gov.tr/PDF/fcbioguvenlik.pdf
3. Prof. Dr. Serap Göncü, Sığır yetiştiriciliğinde Biyogüvenlik, http://www.muratgorgulu.com.tr/ckfinder ... les/files/
4. http://www.tccruraldevelopment.eu/rdsp_ ... venlik.pdf
